Jakie i dlaczego takie drewno na konstrukcję domów szkieletowych
Do budowy domów o drewnianej konstrukcji szkieletowej stosuje się drewno iglaste – sosnę, świerk, jodłę lub modrzew oraz daglezję.
Co daje suszenie komorowe
Suszenie komorowe przyspiesza proces doprowadzenia drewna do odpowiedniej wilgotności. Drewno zakupione i przywiezione na budowę nie powinno mieć większej wilgotności niż w granicach 15-18%. Oczywiście podczas budowy, w zależności od warunków atmosferycznych, drewno może zwiększyć swoją wilgotność, do wilgotności równowagowej, tj. do wilgotności powietrza otoczenia. Wówczas wilgotność drewna może wynosić 23-25%.
Suszenie komorowe w temperaturze ok. 60oC zabija w drewnie wszelkie, mogące się tam znajdować zarodniki grzybów, jaja czy larwy owadów oraz pleśń. Wysoka temperatura niszczy też w drewnie substancje stanowiące pożywkę dla owadów, stąd drewno suszone komorowo jest wyjałowione i bardziej uodpornione na działanie owadów.
W drewnie suszonym na powietrzu mogą znajdować się zarodniki grzybów, jaj czy larw owadów żerujących w drewnie, ponieważ temperatury na zewnątrz nie są wystarczająco wysokie do ich zniszczenia. Wprost przeciwnie wysoka wilgotność drewna może przyczynić się do ich rozwoju.
Suszenie komorowe pozbawia także drewno sił wewnętrznych, przez co drewno po wysuszeniu nie podlega tak mocnemu skręcaniu się jak drewno o dużej wilgotności.
Drewno o wilgotności poniżej 30% ulega minimalnemu kurczenie się, skręcaniu i pękaniu. W drewnianym budownictwie szkieletowym, cecha ta jest o tyle ważna, że drewno wbudowane np. w ścianę, nie podlega dużym skurczom. Tym samym minimalizuje możliwości pękania płyt gipsowo-kartonowych. Natomiast skręcanie się wilgotnego drewna może powodować wypychanie płyt poszycia i doprowadzić do nierówności powierzchni ściany.
Drewno wysuszone ma większą wytrzymałość i takie drewno przyjmuje się w projektach do obliczeń konstrukcyjnych. Stosując zatem na konstrukcje drewno o zwiększonej wilgotności możemy doprowadzić do katastrofy, gdyż drewno mokre nie ma takiej wytrzymałości do drewno przyjęte do obliczeń.
Suszenie drewna w wysokiej temperaturze wysusza żywicę w żywicznych drzewach iglastych, która w przeciwnym razie byłaby płynna i ciekłaby w temperaturze pokojowej.
Suszone komorowo drewno, nie narażone na bezpośrednie działanie warunków atmosferycznych, a więc stosowane na konstrukcje ścian, stropów i dachu nie wymaga żadnej impregnacji środkami chemicznymi ponieważ zostało dezynfekowane podczas procesu suszenia.
Drewno o niższej wilgotności posiada mniejszy ciężar co obniża koszty jego transporty; na ciężarówkę można włożyć większe ilości drewna.
Dlaczego czterostronnie strugane
Struganiu podlega drewno wysuszone do 12-15%.
Struganie wygładza powierzchnie drewna i pozwala na uzyskanie odpowiedniego wymiaru desek, bali, krawędziaków czy belek.
Przyjmuje się, że gładka powierzchnia uodparnia drewno na działanie ognia, gdyż w początkowej fazie płomienie ognia ślizgają się po powierzchni drewna, zanim nastąpi jego zapłon.
Struganie uodparnia także drewno przed owadami, którym trudniej wgryźć się w gładką powierzchnię drewna.
A co najważniejsze, z gładkim drewnem, bez wiórów i zadziorów, łatwiej i przyjemniej się pracuje, przez co praca jest bardziej wydajna.
Po co zaokrąglone lub fazowane krawędzie
Tak jak struganie, tak i zaokrąglanie czy też fazowanie krawędzi ma na celu uodpornienie elementów konstrukcyjnych na działanie ognia; ostre, a do tego jeszcze z zadziorami krawędzie drewna łatwiej poddają się działaniu ognia niż krawędzie zaokrąglone czy fazowane.
Podczas układania w stosy, transportu, rozpakowywania i przenoszenia, zaokrąglone krawędzie tarcicy budowlanej są mniej podatne na uszkodzenia.
Elementy konstrukcji o prostokątnym przekroju posiadają ostre krawędzie. W przypadku braku idealnego przylegania elementu np. do płaszczyzny ściany, płyta gipsowo-kartonowa może zostać uszkodzona podczas montażu.
Ponadto zaokrąglone lub fazowane krawędzie ograniczaną wypychanie ściany w przypadku skręcenia się słupka konstrukcji ściany.
W jednym z tartaków kierownik przyznał, że we współczesnym świecie wióry i trociny powstałe w wyniku piłowania, heblowania i zaokrąglania krawędzi kawałków tarcicy generują więcej marży dla tartaku niż sprzedaż samej tarcicy.
Zaokrąglone krawędzie ułatwiają obsługę i zapewniają użytkownikowi końcowemu lepiej wyglądający produkt.
Kora, chodniki po owadach i zgnilizna
Zgodnie z normą PN-D-94021 „Tarcica konstrukcyjna iglasta sortowana metodami wytrzymałościowymi” drewno konstrukcyjne powinno być wolne od chodników po owadach i zgnilizny.
Według normy dopuszczalna jest sinizna.
Dla drewna KS norma dopuszcza:
- Sęki są dopuszczalne bez względu na jakość, wyrażone wskaźnikiem sękatości:
– w strefie marginalnej USM – ≤ 1/4 dla wariantu 1 i ≤ 1/2 dla wariantu 2
– na całym przekroju poprzecznym tarcicy USC – ≤ 1/3 dla wariantu 1 i ≤ 1/4 dla wariantu 2
- Pęknięcia oraz pęcherze żywiczne zakorki i zabitki w zależności od miejsca nasilenia występowania:
- a) głębokie, nie przechodzące na czoła, boki i przeciwległą płaszczyznę (nie bierze się pod uwagę wad o długości poniżej 300 mm:
– dopuszczalne o długości do 1/4 długości sztuki i nie dłuższe niż 600 mm,
– dopuszczalne o głębokości do 1/2 grubości sztuki,
- b) czołowe nieprzechodzące, przechodzące i okrężne
– dopuszczalne do długości 1/1 szerokości sztuki.
Drewno reakcyjne – dopuszczalne do 2/5 obwodu.
Słoistość – ≤ 6 mm.
Gęstość minimalna sztuki tarcicy przy wilgotności 20% – ≥ 420 kg/m3.
Oblina dopuszczalna na całej długości dwóch krawędzi jednej płaszczyzny lub boku, zajmująca łącznie – do 1//4 grubości i 1/4 szerokości sztuki.
Krzywizna podłużna płaszczyzn – ≤ 10 mm
Krzywizna podłużna boków – ≤ 8 mm
Wichrowatość w odniesieniu do szerokości – ≤ 1mm / 25 mm
Krzywizna poprzeczna w odniesieniu do szerokości = ≤ 1 mm / 25 mm
Rysy, falistość rzazu – dopuszczalna w granicach odchyłek grubości i szerokości ustalonych dla wymiarów nominalnych.
Nierównoległość płaszczyzn i boków – płaszczyzny powinny być wzajemnie równoległe, boki tarcicy obrzynanej powinny być prostopadłe do płaszczyzn; odchylenia od równoległości powinny mieścić się w granicach dopuszczalnych odchyłek grubości i szerokości ustalonych dla wymiarów nominalnych.
Nieprostopadłość czół – czoła powinny być prostopadłe do płaszczyzn i boków; odchylenia od prostopadłości powinny mieścić się w granicach dopuszczalnych odchyłek długości tarcicy.
Norma nie wspomina nic na temat kory pozostawionej na elementach konstrukcji.
Oznakowane określoną klasą wytrzymałościową
Tarcica powinna mieć określoną klasę wytrzymałościową. Powszechnie stosuje się klasę C24.
Określenie klasy wytrzymałościowej metodą wizualną przeprowadza się według normy PN-D-94021:2013-10 – „Tarcica konstrukcyjna iglasta sortowana metodami wytrzymałościowymi” do klas KW, KS i KG. W tablicy 1 podano klasy sortownicze krajowego drewna konstrukcyjnego i odpowiadające im klasy wytrzymałościowe według normy PN-EN 338:2016-06 – „Drewno konstrukcyjne — Klasy wytrzymałości.”
| Gatunek drewna | Grubość [mm] | Klasy sortownicze wg PN-D-94021 | ||
| KW | KS | KG | ||
| Klasy wytrzymałości wg PN-EN 338 | ||||
| Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris) | ≥ 22 | C35 | C24 | C20 |
| Świerk pospolity (Picea abies) | C30 | C24 | C18 | |
| Jodła pospolita (Abies alba) | C22 | C18 | C14 | |
| Modrzew europejsk(Larix deciduas) | C35 | C30 |
C24 |
|
Projektanci często zalecają stosowanie tarcicy klasy C27 czy nawet C30, nie zdając sobie sprawy że pozyskanie tarcicy klasy C27 czy C30 stwarzać może trudności w pozyskanie tej klasy tarcicy.
Oznaczone znakiem CE
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. [U07], w skrócie CPR – z dniem 1 stycznia 2012 dla litego drewna konstrukcyjnego wymagane jest oznakowanie drewna znakiem CE.
Przymusowej certyfikacji podlegają zarówno drewno sprzedawane na duże inwestycje, jak i więźba dachowa w budownictwie jednorodzinnym, drewniane konstrukcje wiat garażowych, altan czy pawilonów.
Oznakowanie CE (Conformité Européenne) informuje konsumenta, że dany produkt spełnia wymagania dyrektyw Unii Europejskiej co do bezpieczeństwa użytkowania, ochrony zdrowia i środowiska. Jest to swoista deklaracja ze strony producenta, że jego wyrób odpowiada wymaganiom wszystkich odnoszących się do niego przepisów unijnych.
Każdy zakład produkcyjny, który chce sprzedawać drewno konstrukcyjne, musi najpierw uzyskać prawo do sygnowania drewna znakiem CE. Aby móc oznakować swój wyrób, producent powinien wdrożyć system tzw. Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP). Zgodnie z ustawą z 16 kwietnia 2004 roku o wyrobach budowlanych, ZKP jest prawnie wymagana w ocenie zgodności dla wyrobów budowlanych używanych w krajach UE. Prawidłowo wdrożony system ZKP powinien opisywać wszystkie etapy produkcji drewna konstrukcyjnego – od momentu przyjęcia zamówienia od klienta, przez zakup drewna, jego obróbkę, aż po klasyfikację wytrzymałościową, oznakowanie i wydanie klientowi.
Nawet do 100 tys. zł. grzywny grozi za sprzedaż drewna konstrukcyjnego bez oznaczenia CE. Ukarany może być zarówno sprzedawca drewna konstrukcyjnego, jak i ten, kto wbrew zasadom znakuje drewno, umieszcza na produkcie znak podobny do znaku budowlanego, wprowadzając w błąd nabywcę wyrobu lub fałszuje dokumentację techniczną.
