Terminy i definicje

1.2. Terminy i definicje

1.2.1. Terminy ogólne

Przyjęto terminy i definicje podane w Prawie Budowlanym [5], rozporządzeniu ministra [1], ustawach i normach wymienionych w biografii oraz powszechnie stosowane.

Odchyłka – różnica pomiędzy rzeczywistym wymiarem lub usytuowaniem elementu a wartościami nominalnymi podanymi w projekcie.

Odchyłka dopuszczalna – wartość dopuszczalnej odchyłki, określona w projekcie lub w WTWiORB.

Punkt pozycyjny – punkt (poziom) odniesienia przy kontroli geodezyjnej.

Stan deweloperski – zakres budowy obejmujący wykonanie budynku bez robót wykończeniowych.

Stan „pod klucz” – zakończony zakres budowy, wraz z robotami wykończeniowymi, pozwalający na zamieszkanie budynku.

Stan surowy otwarty – zakres budowy obejmujący wykonanie konstrukcji, ścian, stropów i dachu bez montażu stolarki okiennej i drzwiowej.

Stan surowy zamknięty – zakres budowy obejmujący wykonanie konstrukcji, ścian, stropów i dachu z montażem stolarki okiennej i drzwiowej.

 Stan zerowy – stan realizacji budynku obejmujący wykonanie fundamentów, łącznie z piwnicami i stropem nad nimi.

Tolerancja – suma bezwzględnych wartości odchyłek.

Tolerancje specjalne – tolerancje zaostrzone, gwarantujące spełnienie założeń projektowych, dotyczących bezpieczeństwa lub innych właściwości funkcjonalnych obiektu.

 

1.2.2. Terminy dotyczące budownictwa drewnianego

Futryna – wykładzina wokół otworu wejściowego albo okiennego. Wykładzina tworzy ramę, do której za pomocą zawiasów montuje się skrzydło drzwiowe lub okienne. Najczęściej drewniana.

Impregnacja – nasycanie drewna środkami zabezpieczającymi drewno przez owadami, grzybami czy ogniem. Impregnacja może być poprzez smarowanie, kąpiel lub ciśnieniowa.

Jętka – element konstrukcji dachu. Pozioma belka w górnej części wiązara dachowego, łącząca krokwie.

Kleszcz – element konstrukcji dachu. Usztywnia konstrukcję w kierunku poprzecznym.

Konstrukcja słupowo-ramowa – zespół krzyżujących się konstrukcji ramowych, złożonych ze słupów ustawionych na podwalinie oraz leżących na nich belek, usztywnionych zastrzałami, ryglami itp.

Kratownica – wiązar dachowy, prefabrykowany.

Krokiew – główny element konstrukcji dachu. Na krokwiach montuje się poszycie, łaty, kontrłaty oraz pokrycie dachu.

Kulawka – krótka krokiew oparta na krokwi narożnej lub koszowej. Występuje w dachach wielospadowych.

Miecz – element usztywniający ramę jaką tworzą słupy z płatwiami i podwalinami, a także usztywniający podłużnie konstrukcję dachu, zmniejszając rozpiętość przęseł płatwi.

Murłata – drewniana belka ułożona na koronie ścian zewnętrznych budynku. Przenosi obciążenia z dachu na ściany.

Oczep – górna belka w drewnianych ścianach o konstrukcji szkieletowej lub wieńcowej zamykająca ścianę. Przejmuje bezpośrednio obciążenia z belek stropowych lub krokwi.

Ościeże – powierzchnia wewnętrzna otworu okiennego lub drzwiowego.

Płatew – drewniany element konstrukcji dachu, układany w kierunku prostopadłym krokwi. Przenosi obciążenia z krokwi.

Podwalina – dolna belka w drewnianych konstrukcjach ścian.

Słupek  – pionowy element konstrukcyjny ściany.

Stolec – element konstrukcji dachu. Pionowy słup przenoszący obciążenia z płatwi na niżej położoną konstrukcję stropu.

Strop – zespół elementów konstrukcyjnych ograniczających budynek od góry lub rozdzielających w poziomie poszczególne kondygnacje budynku; elementy te przenoszą obciążenie użytkowe, zapewniają ochronę termiczną i akustyczną pomieszczeń oraz usztywniają konstrukcję budynku.

Ściana szkieletowa – ściana o konstrukcji szkieletowej, złożona z podwaliny, słupków i oczepu.

Węgar – pionowy element konstrukcyjny po bokach otworów okiennych lub drzwiowych, przenoszący nadproże. Węgary drzwiowe wraz z nadprożem tworzą odrzwia.

Wiatrownica – element konstrukcji dachu. Deska montowana ukośnie od spodu krowi, celem podłużnego usztywnienia konstrukcji dachu.

Wiązar – podstawowy element konstrukcji dachu. Jest to para krokwi opartych ścianie zewnętrznej budynku za pośrednictwem oczepu. W zależności od rozpiętości podpór i zastosowanego rozwiązania wiązar wzmacnia się dodatkowo drewnianymi elementami konstrukcji, np. jętkami.

Wiązar jętkowy – system konstrukcji dachu. Składa się z pary naprzeciwległych krokwi i jętki, która z naprzeciwległych krokwi przenosi naprężenia ściskające.

Wiązar krokwiowy – najprostszy system konstrukcji dachu. Składa się z pary naprzeciwległych krokwi opartych na belkach stropowych lub poprzez murłatę lub oczep na ścianach.

Wiązar płatwiowo-kleszczowy – system konstrukcji dachu. Stosowany przy większych rozpiętościach; w zależności od rozstawu podpór stosuje się konstrukcje jedno-, dwu- i trój- i więcej stolcowe Tworzy go układ – krokwi, płatwi, mieczy, stolców i kleszczy.

Wiązar wieszarowy – system konstrukcji dachu. Stosowany do podwieszenie konstrukcji niżej położonego stropu. Może być jedno- lub dwuwieszakowy. Tworzy go układ – wieszaków krokwi, płatwi i krzyżulców.

Złącze  – ciesielskie połączenie drewnianych elementów konstrukcji ścian lub dachu, współpracujących ze sobą.

 

1.2.3. Terminy dotyczące drewnianego budownictwa szkieletowego

Belka czołowa stropu – skrajna, prostopadła do belek stropowych belka, stanowiąca zakończenie stropu.

Belka krawędziowa stropu – skrajna, równoległa do pozostałych belek stropu, stanowiąca zakończenie stropu.

Belka stropowa – element stopu, przenosząca obciążenia z powierzchni stropu na ściany fundamentowe lub niżej połozone ściany budynku.

Deska czołowa dachu – deska przybita do czoła krokwi, stanowiąca zamknięcie przestrzeni dachowej w obrębie okapu.

Deska szczytowa dachu – deska wzmacniająca skrajną krokiew, dla montażu wiatrownicy.

Deska kalenicowa – deska o długości równej szerokości połaci dachu, na której opierają się leżące naprzeciw siebie krokwie.

Konstrukcja balonowa – konstrukcja, w której słupki konstrukcji ściany parteru i ścianki kolankowej zachowują ciągłość na całej długości. Po wzniesieniu konstrukcji ścian zewnętrznych – parteru i ścianki kolankowej łącznie – do słupków ścian montuje się belki stropowe.

Konstrukcja platformowa – konstrukcja, w której poszczególne elementy budynku –ściany parteru, strop nad parterem, ściany piętra itp. – wznoszone są w kolejności zakończenia poszczególnych elementów budynku.

Kotwa – śruba lub pręt stalowy zakotwiony w ścianie fundamentowej lub płycie, stosowany do mocowania podwaliny.

Nadproże – poziomy element, zamykający od góry otwór okienny lub drzwiowy, przenoszący obciążenia z wyższych elementów konstrukcji budynku. Naproże opiera się na dodatkowych słupkach ściany.

Oczep – podwójny element wieńczący ściany kondygnacji, złożony z oczepu dolnego do którego mocowane są słupki ściany i oczepu górnego służącego do spięcia ścian. Na oczepie górnym opierają się belki stropowe wyższej kondygnacji lub krokwie.

Paroizolacja – niewłaściwa nazwa opóźniacza przenikania pary – materiał o niskiej paroprzepuszczalności – Sd = 20-60 – stosowany do ograniczenia przenikania pary z wnętrza budynku do zewnętrznych przegród budowlanych.

Podciąg – pozioma belka drewniana lub stalowa, oparta na słupach lub ścianach nośnych stanowiąca podporę dla belek stropowych.

Podłoga na gruncie – płyta żelbetowa leżąca na gruncie, stanowiąca podstawę dla budynku.

Podsufitka (podbitka) – spodnia okładzina okapu.

Podwalina – poziomy element konstrukcji budynku, zakotwiony w ścianie fundamentowej lub płycie betonowej, stanowiący oparcie dla konstrukcji stropu lub ściany parteru.

Podwalina ściany – poziomy element konstrukcji ściany, do którego mocowane są słupki ściany.

Poszycie – zewnętrzne wykończenie przegród zewnętrznych i wewnętrznych budynku, wykonane z płyt drewnopochodnych lub płyt gipsowo-włóknowych.

Poszycie dachu – zewnętrzne wykończenie połaci dachu, wykonane z wilgociouodpornionych płyt drewnopochodnych mocowanych do krokwi, stanowiące podkład pod pokrycie dachu, np. dachówką bitumiczną.

Poszycie stropu – wierzchnie wykończenie powierzchni stropu, wykonane z wilgociouodpornionych płyt drewnopochodnych mocowanych do belek stropowych, stanowiące podkład pod posadzkę.

Poszycie ścian zewnętrznych – zewnętrzne wykończenie powierzchni ścian zewnętrznych budynku, wykonane z wilgociouodpornionych płyt drewnopochodnych lub płyt gipsowo-włóknowych mocowanych do podwaliny, słupków i oczepu, stanowiące pokład pod okładzinę elewacyjną.

Przestrzeń podpodłogowa – przestrzeń między gruntem a drewnianą podłogą parteru, ograniczona ścianami fundamentowymi, wykorzystywana do bezkolizyjnego przeprowadzenia przewodów wszelkich instalacji.

Przewiązka – stężenie sąsiadujących ze sobą elementów konstrukcji, głównie belek stropowych, zapobiegające się ich zwichrowaniu. Przewiązki mogą być wykonane z elementów pełnych lub ażurowych.

Rozstaw osiowy – odległość pomiędzy osiami dwóch sąsiadujących elementów konstrukcji o jednakowym przeznaczeniu funkcjonalnym, np. belek stropowych lub słupków ścian.

Ruszt wewnętrzny – konstrukcja z listew drewnianych lub stalowych dla mocowania poszycia wewnętrznego ścian. Przestrzeń miedzy elementami rusztu wykorzystuje się do przeprowadzenia instalacji i dodatkowej warstwy izolacji cieplnej.

Ruszt zewnętrzny – pionowa konstrukcja z listew drewnianych dla mocowania okładziny elewacyjnej. Przestrzeń między elementami rusztu tworzy szczelinę wentylacyjną elewacji.

Słupek – pionowy, główny element konstrukcji ściany, w dolnej części mocowany do podwaliny, w górnej – do dolnego oczepu.

Stężenie – element mocowany ukośnie w formie zastrzału, w celu usztywnienia ścian, stropów czy dachu. Rozróżnia się stężenia stałe jak usztywnienie konstrukcji, stężenia tymczasowe stosowane na czas montażu konstrukcji ścian.

Szczelina wentylacyjna – przestrzeń do swobodnego przepływu powietrza.

Szczelina wentylacyjna połaci dachu – przestrzeń do swobodnego przepływu powietrza pomiędzy izolacją cieplną a poszyciem dachu. Szczelina posiada otwory wlotowe w okapie dachu, a wylotowe w kalenicy budynku.

Szczelina wentylacyjna elewacji  – przestrzeń do swobodnego przepływu powietrza pomiędzy poszyciem ściany pokrytym folią wiatroizolacyjną a okładziną elewacyjną.

Tarcica impregnowana ciśnieniowo – tarcia zabezpieczona impregnatem chemicznym wprowadzonym w głąb drewna pod ciśnieniem w celu uodpornienia jej przed biodegradacją i owadami.

Tarcica konstrukcyjna – materiał konstrukcyjny stosowany do budowy domów – konstrukcji ścian, stropów i dachu. Tarcia powinna być suszona komorowo do wilgotności 18%, czterostronnie strugana, ze sfazowanymi krawędziami wzdłużnymi.

Uszczelniacz – materiał elastyczny stosowany do wypełnienia nieszczelności w zewnętrznych przegrodach budynku w celu powstrzymania niekontrolowanego przepływu powietrza.

Wiatroizolacja – folia zabezpieczająca budynek przez wiatrem i wilgocią z zewnątrz.

Wiązar – prefabrykowany element konstrukcji dachu stanowiący nośną część konstrukcji, złożony z pasów górnych (krokwi), krzyżulców i pasa dolnego, będącego jednocześnie konstrukcją stopu niższej kondygnacji.

Wilgotność drewna bezwzględna – stosunek masy wody zawartej w drewnie do masy tego drewna w stanie wysuszonym.

Wilgotność drewna względna – stosunek masy wody zawartej w drewnie do masy tego drewna wraz z zawartą w nim wodą.

Wymian – poprzeczna belka przenosząca obciążenia  ze skróconych elementów konstrukcji – belek stropowych lub krokwi.

Zastawki ogniowe – elementy ograniczające rozprzestrzeniania się ognia wewnątrz budynku.

Zastrzał – element konstrukcyjny montowany ukośnie, między lub na innych elementach nośnych konstrukcji, np. słupkach ściany lub mocowany w narożnikach ścian w celu usztywnienia konstrukcji.

 

Tekst pochodzi ze książki „Szkieletowy Dom Drewniany”