Bale izolowane

„Bale izolowane” to bale, które w przypadku stosowania na ściany zewnętrzne domów mieszkalnych wymagają dodatkowego ocieplenia. Dopiero wówczas, przy zastosowaniu dodatkowego ocieplenia, ściany zewnętrzne domów mieszkalnych spełnią przepisowe wymagania w zakresie wielkości współczynnika przenikania ciepła – U < 0,30 W/m2K.

„Domy z bali” – określenie to kojarzy się z budowaniem domów z ciężkich, grubych bali. Tymczasem wiele firm reklamujących „domy z bali” oferuje nam domy z elementów drewnianych grubości 60, 70 czy 90 milimetrów. Czy są to „domy z bali”?
Według normowego nazewnictwa – tak. Polska norma jako „bale” określa deski w granicach grubości od 50 do 100 mm. Jednak ta sama norma elementy drewniane w granicach grubości 100-175 mm nazywa krawędziakami, a powyżej 200 mm grubości są to belki. Czy budujemy „domy z bali”, „domy z krawędziaków” czy „domy z belek”?

W naszym kraju jest kilkadziesiąt firm zajmujących się budową „domów z bali”. Firmy te oferują domy z bali grubości od 60 do 320 mm. Bale te stanowią konstrukcję budynków – są przegrodami zewnętrznymi, ściankami działowymi, często stanowią konstrukcję stropu czy dachu. Z bali buduje się całoroczne budynki mieszkalne jak i domy letniskowe. By jednak ściany zewnętrzne budynków mieszkalnych mogły być wykonane z bali muszą spełniać przepisowe wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej – U < 0,50 W/m²k dla ścian jednolitych i U < 0,30 W/m²K dla ścian warstwowych.

Temat docieplenia budynków z bali pojawia się bardzo często. Jest to bez wątpienia związane z dużą popularnością tego typu budownictwa w naszym kraju. Inwestorzy, a i duża część firm wykonawczych, nie do końca zorientowani są w prawidłowych rozwiązaniach systemów dociepleń gwarantujących trwałość budynków.
Oto przykład na podstawie realizacji jednej z renomowanych firm budującej domy z bali.
Firma ta postawiła dom według własnej technologii:
– bale grub. 60 mm,
– wełna szklana grub. 10 cm,
– folia polietylenowa – czarna ogrodowa,
– boazeria drewniana.
Po dwóch latach użytkowania właściciel budynku postanowił docieplić dom od zewnątrz, gdyż jak twierdził – „zimny” to dom. W trakcie robót stwierdził poważne zawilgocenie izolacji cieplnej, która całkowicie utraciła właściwości cieplne, oraz pleśń i zagrzybienie spodniej warstwy boazerii.
Przyczyna powyższej sytuacji wydaje się być jedna – zły układ warstw w ścianie zewnętrznej budynku.
Po pierwsze – brak wiatroizolacji, przy szparach między balami, spowodował zawilgocenie izolacji i pozbawił ją właściwości cieplnych.
Po drugie – grubość 10 cm wełny (przy balach grub. 60 mm) nie spełnia przepisowych wymagań w zakresie izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych, warstwowych budynków mieszkalnych U = 0,32 W/m²K
Po trzecie – zastosowanie grubej folii ogrodowej jako opóźniacza pary, czy cienkiej warstwie izolacji cieplnej spowodowało wykraplanie się pary na powierzchni folii pod boazerią.

Co oferują producenci domów z bali izolowanych?
Krótka oferta producentów domów z bali izolowanych przedstawiona w oparciu o materiały zamieszczone na stronach internetowych poszczególnych firm.

Jedna z firm, budująca domy z bali 8 x 14 cm, wspomina o konieczności ocieplenia ścian wełną mineralną grubości 15 cm, która to ilość zapewnia współczynnik przenikalności cieplnej na poziomie 0,23 W/m²K. Autor tekstu nie wspomina o pozostałych warstwach ściany zewnętrznej.
Inna firma pisze: „…bale drewniane uzupełnione dodatkowo warstwą wełny mineralnej zapewniają bardzo dobrą izolacje termiczną budynku…”.
Jeszcze inna firma oferująca domy z bali o przekroju 65 x 160 mm, opisując opcje dodatkowe do budowy swoich domów wymienia warstwy izolacji cieplej ściany – deska profilowa lub płyta kartonowo-gipsowa, paroizolacja, wełna mineralna, wiatroizolacja, konstrukcja usztywniająca, ściana zewnętrzna. Nie wspomina się o grubości warstwy izolacyjnej.
Firma, która oferuje domy z bali o średnicy 180 mm, w swojej ofercie jedynie wspomina o możliwościach ocieplenia budynku. Podobnie firma budująca domy z desek 70 x 180 mm. Jeszcze inna oferując domy z bali 68 x 140 mm informuje, iż domy mieszkalne, całoroczne ociepla wełna mineralną grub. 100 mm. Żadna z firm nie podaje szczegółowych rozwiązań.

Jest też firma oferująca domy o ścianach zewnętrznych z podwójnych elementów drewnianych od grub. 45 mm do 250 mm, wypełnionych izolacją cieplną. Takie ścian, w zależności od grubości poszczególnych warstw mogą spełniać wymagania izolacyjności cieplnej dla budynków mieszkalnych.

Przykładowe rozwiązania ścian zewnętrznych jednej z firm

Układ warstw – U = 0,48 W/m²K
– deska zewnętrzna grub. 19 mm
– folia wiatroizolacyjna
– izolacja cieplna grub. 60 mm
– folia paroizolacyjna,
– boazeria grub. 19 mm

Układ warstw – U = 0,30 W/m²K
– bal grub. 44 mm
– folia wiatroizolacyjna
– izolacja cieplna grub. 100 mm
– folia paroizolacyjna
– boazeria grub. 19 mm

Układ warstw – U = 0,29 W/m²K
– bal grub. 68 mm
– folia wiatroizolacyjna
– izolacja cieplna grub. 100 mm
– folia paroizolacyjna
– boazeria grub. 19 mm

By spełnić wymagania normowe w zakresie izolacyjności cieplnej dla warstwowych ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych (U > 0,30 W/m²K) przy okładzinie zewnętrznej z drewna grub. 60, 80, 180, czy 260mm, należy zachować następujący układ warstw ściany:

– okładzina z drewna grub. 60 mm,
– folia wiatroizolacyjna,
– izolacja cieplna grub. 100 mm
– opóźniacz pary wodnej,
– boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,29 W/m²K

– okładzina z drewna grub. 60 mm,
– folia wiatroizolacyjna,
– izolacja cieplna grub. 150 mm
– opóźniacz pary wodnej,
– boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,21 W/m²K

– okładzina z drewna grub. 80 mm,
– folia wiatroizolacyjna,
– izolacja cieplna grub. 100 mm
– opóźniacz pary wodnej,
– boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,28 W/m²K

– okładzina z drewna grub. 180 mm,
– folia wiatroizolacyjna,
– izolacja cieplna grub. 50 mm
– opóźniacz pary wodnej,
– boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,36 W/m²K

– okładzina z drewna grub. 180 mm,
– folia wiatroizolacyjna,
– izolacja cieplna grub. 100 mm
– opóźniacz pary wodnej,
– boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,24 W/m²K

– okładzina z drewna grub. 260 mm,
– folia wiatroizolacyjna,
– izolacja cieplna grub. 50 mm
– opóźniacz pary wodnej,
– boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,30 W/m²K

Dla ścian zewnętrznych z bali pełnych, współczynnik przenikania ciepła U winien być mniejszy niż 0,50 W/m²K). Wymagania te spełniają bale o grubości 30 cm.

Powyższe obliczenia nie dotyczą domków letniskowych, dla których nie określa się izolacyjności ścian zewnętrznych.

Obliczenia wykonano na kalkulatorze WM Pracowni Projektowania Miasta, zamieszczonym na stronach http://www.kkp.pl, przyjmując dane:
– dla drewna – sosna w stanie suchym, w poprzek włókien – Λ = 0,16
– dla izolacji cieplnej – Λ = 0,036
W obliczeniach nie uwzględniono folii wiatroizolacyjnej i paroizolacyjnej.
Zastosowanie materiałów o lepszych parametrach izolacyjnych, obniży obliczone współczynniki U.

Montaż izolacji cieplnej w domach z bali izolowanych
Wiele firm oferuje konstrukcję domów z bali izolowanych – bez izolacji cieplnej. Oferta taka obejmuje: postawienie ścian zewnętrznych, wewnętrznych, stropy i konstrukcję dachową, a docieplenie jest ofertą dodatkową do montażu po postawieniu budynku, często do wykonania we własnym zakresie przez inwestora.
Zakładanie izolacji cieplnej wraz z wymaganymi technologią foliami – opóźniaczem pary (paroizolacją) i wiatroizolacją, po postawieniu konstrukcji budynku, może przysporzyć wiele trudności.
By folia paroizolacyjna, czy wiatroizolacyjna spełniały swoje zadanie, winne być ułożone z zachowaniem ciągłości, co w zasadzie jest trudne do spełnienia w przypadku ich montażu w budynku z wcześniej postawionymi ściankami działowymi czy stropami.
Przegrody wewnętrzne utrudniają zachowanie ciągłości folii, co w okresie eksploatacji budynku, w miejscach braku ciągłości folii, może powodować dużą infiltrację powietrza i wilgoci, a w konsekwencji duże straty ciepła i narażenie budynku, w miejscach braku ciągłości folii, na destrukcję.

Brak ciągłości folii w połączenie ścianki działowej ze ścianą zewnętrzną

 

                 Brak ciągłości folii w w narożniku

Te same zagadnienia dotyczą połączeń stropów i ich konstrukcji w miejscu połączenia ze ścianami zewnętrznymi.

Prawidłowe wykonanie izolacji cieplnej ścian zewnętrznych domów z bali wymagających ocieplenia, w których wcześniej postawiono ścianki działowe i założono stropy jest praktycznie niewykonalne.

Gwarancją prawidłowego wykonania izolacji cieplnej jest założenie folii wiatro- i paroizolacyjnej z zachowaniem pełnej ciągłości na całych powierzchniach docieplenia ścian zewnętrznych.

Rozwiązanie takie możliwe jest po wykonaniu robót w następującej kolejności:
– postawienie ścian zewnętrznych bez ścianek działowych i konstrukcji stropu,
– montaż konstrukcji szkieletu wypełnionego materiałem izolacyjnym, z folią wiatroizolacyjną po zewnętrzne stronie i folią opóźniacza pary wodnej po wewnętrznej stronie,
– montaż ścianek działowych

Konstrukcja ścianki szkieletowej stanowi jednocześnie konstrukcję wsporczą dla belek stropowych. Takie rozwiązanie zapewni także zachowanie ciągłości folii wiatroizolacyjnej w poziomie stropu.

Właściwy montaż ścianki działowej

Należy zwrócić uwagę na połączenie folii wiatroizolacyjnej w narożnikach budynku. Każdy z elementów ścianki dociepleniowej winien mieć nadmiar folii wiatroizolacyjnej tak by folie można było połączyć ze sobą.

Właściwe połączenie folii wiatroizolacyjnej w narożniku budynku

Najkorzystniejszym rozwiązaniem w zakresie budowy domów z bali, wymagających ocieplenia, wydaje się być montaż, w pierwszej kolejności, konstrukcji szkieletowej wypełnionej izolacją cieplną, pokrytej od zewnątrz folią wiatroizolacyjną, a od wewnątrz – opóźniaczem pary wodnej. Na tak przygotowaną konstrukcję można montować okładzinę zewnętrzną z bali. Rozwiązanie to gwarantuje szczelność budynku i jego trwałość.

Omawiając izolacyjność domów z bali nie sposób nie wspomnieć o odporności ogniowej. Wielu inwestorów zamiast płyt gipsowo-kartonowych lub gipsowo-włóknowych, ściany wewnętrzne wykłada boazerią drewnianą.
Rozwiązanie takie wydaje się być rozwiązaniem ryzykownym pod względem ochrony przeciw pożarowej. W przypadku zaprószenia ognia wewnątrz, budynek taki nie posiada żadnej odporności ogniowej. Stąd wymogiem, stosowanym przez wszystkie firmy budujące domy drewniane, winno być ułożenie płyty gipsowo-kartonowej i gipsowo-włóknowej pod wszelkiego rodzaju drewniane boazerie. W ten sposób zapewni się budynkowi odporność ogniowa w granicach 0,5 godziny.

Układ warstw ściany zewnętrznej zapewniający pół godziny odporności ogniowej

Wojciech Nitka