Klasy odporności pożarowej i odporności ogniowej
Przepisy zawarte w warunkach technicznych (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – z późniejszymi zamianami) ustanawiają pięć klas odporności pożarowej budynków lub ich części: A, B, C, D, E.
Elementy budynku, odpowiednio do jego klasy odporności pożarowej, powinny w zakresie klasy odporności ogniowej spełniać, z zastrzeżeniem ścianek działowych oddzielających od siebie pomieszczenia, dla których określa się łącznie długość przejścia ewakuacyjnego, co najmniej wymagania określone w tabeli 4.1.
Tab. 4.1. Wymagania dotyczące klasy odporności pożarowej
|
Klasa odporności pożarowej budynku |
Klasa odporności ogniowej elementów budynku5) |
|||||
|
główna konstrukcja nośna |
konstrukcja dachu |
strop1) |
ściana zewnętrzna1),2) |
ściana wewnętrzna1) |
przekrycie dachu3) |
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
„A” |
R 240 |
R 30 |
REI 120 |
EI 120 (o↔i) |
EI 60 |
RE 30 |
|
„B” |
R 120 |
R 30 |
REI 60 |
EI 60 (o↔i) |
EI 304) |
RE 30 |
|
„C” |
R 60 |
R 15 |
REI 60 |
EI 30 (o↔i) |
EI 154) |
RE 15 |
|
„D” |
R 30 |
(-) |
REI 30 |
EI 30 (o↔i) |
(-) |
(-) |
|
„E” |
(-) |
(-) |
(-) |
(-) |
(-) |
(-) |
Oznaczenia w tabeli:
R – nośność ogniowa (w minutach), określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą zasad ustalania klas odporności ogniowej elementów budynku,
E – szczelność ogniowa (w minutach), określona jw.,
I – izolacyjność ogniowa (w minutach), określona jw.,
(-) – nie stawia się wymagań.
1) Jeżeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać także kryteria nośności ogniowej (R) odpowiednio do wymagań zawartych w kol. 2 i 3 dla danej klasy odporności pożarowej budynku.
2) Klasa odporności ogniowej dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem.
3) Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z zastrzeżeniem § 218 przepisów techniczno-budowlanych), jeśli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niż 20% jej powierzchni; nie dotyczą także budynku, w którym nad najwyższą kondygnacją znajduje się strop albo inna przegroda, spełniająca kryteria określone w kol. 4.
4) Dla ścian komór zsypu wymaga się EI 60, a dla drzwi komór zsypu – EI 30.
5) Klasa odporności ogniowej dotyczy elementów wraz z uszczelnieniami złączy i dylatacjami.
Wymagania zawarte w tabeli 4.1 nie dotyczą – jak już wspomniano – ścianek działowych oddzielających od siebie pomieszczenia, dla których określa się łącznie długość przejścia ewakuacyjnego (o czym jest mowa w rozdziale dotyczącym ewakuacji).
Elementy budynku, o których mowa w tabeli 4.1, powinny być zaliczone do nierozprzestrzeniających ognia (NRO), przy czym dopuszcza się zastosowanie słabo rozprzestrzeniających ogień dla:
1) elementów budynku o jednej kondygnacji nadziemnej ZL IV oraz PM o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 500 MJ/m2,
2) ścian wewnętrznych i zewnętrznych oraz elementów konstrukcji dachu i jego przekrycia w budynku PM niskim o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 1000 MJ/m2,
3) ścian zewnętrznych w budynku niskim ZL IV.
Dodatkowe wymagania dotyczące odporności ogniowej, jakie stawiają przed elementami budowlanymi warunki techniczne:
— dopuszcza się stosowanie w budynku PM ścian zewnętrznych klasy D z rdzeniem klasy E z uwagi na reakcję na ogień, jeżeli okładzina wewnętrzna jest niepalna, a ściana jest nierozprzestrzeniająca ognia przy działaniu ognia od strony elewacji,
— dopuszcza się stosowanie w budynku PM ścian wewnętrznych klasy D z uwagi na reakcję na ogień,
— w ścianach zewnętrznych budynku ZL II dopuszcza się na wysokości powyżej 25 m od poziomu terenu zastosowanie izolacji cieplnej palnej, jeżeli osłaniająca ją od wewnątrz okładzina jest niepalna i ma klasę odporności ogniowej co najmniej:
a) w budynku klasy odporności pożarowej „B” – EI60,
b) w budynku klasy odporności pożarowej „C” i „D” – EI30,
— dopuszcza się stosowanie klap dymowych z materiałów łatwo zapalnych w dachach i stropodachach,
— strop tworzący w pomieszczeniu dodatkowy poziom (antresolę) przeznaczony do użytku dla więcej niż 10 osób, a także konstrukcja nośna antresoli, powinny odpowiadać wymaganiom wynikającym z klasy odporności pożarowej budynku, lecz nie mniejszym niż dla klasy „D”, z zastrzeżeniem wymagań dotyczących budynków wyposażonych w stałe samoczynne urządzenia gaśnicze wodne z wyjątkiem ZL II oraz wielokondygnacyjnych budynków wysokich (W) i wysokościowych (WW),
— w budynku, na wysokości powyżej 25 m od poziomu terenu, okładzina elewacyjna i jej zamocowanie mechaniczne, a także izolacja cieplna ściany zewnętrznej powinny być wykonane z materiałów niepalnych,
— dopuszcza się ocieplenie ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego wzniesionego przed dniem 1 kwietnia 1995 r., o wysokości do 11 kondygnacji włącznie, z użyciem samogasnącego polistyrenu spienionego, w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia.
Wymagana klasa odporności pożarowej dla budynku zaliczonego do jednej kategorii ZL określona została w tabeli 4.2.
Tab. 4.2. Klasa odporności pożarowej budynku ZL
|
Budynek |
ZL I |
ZL II |
ZL III |
ZL IV |
ZL V |
| niski (N) |
„B” |
„B” |
„C” |
„D” |
„C” |
| średniowysoki (SW) |
„B” |
„B” |
„B” |
„C” |
„B” |
| wysoki (W) |
„B” |
„B” |
„B” |
„B” |
„B” |
| wysokościowy (WW) |
„A” |
„A” |
„A” |
„B” |
„A” |
Z uwagi na stosunkowo niewielkie zagrożenie pożarowe występujące w niektórych budynkach niskich, dopuszczalne jest obniżenie wymaganej klasy odporności pożarowej w niektórych budynkach do poziomu, który określa tabela 4.3. Dzięki temu inwestor może obniżyć koszty inwestycji nie powodując wzrostu zagrożenia dla osób oraz obiektu.
Tab. 4.3. Dopuszczalne obniżenie odporności pożarowej
|
Liczba kondygnacji nadziemnych |
ZL I |
ZL II |
ZL III |
|
1 |
„D” |
„D” |
„D” |
|
2*) |
„C” |
„C” |
„D” |
*) Gdy poziom stropu nad pierwszą kondygnacją jest na wysokości nie większej niż 9 m nad poziomem terenu.
Jak widać, decydującymi o klasie odporności pożarowej budynku zakwalifikowanego do kategorii ZL czynnikami są przede wszystkim jego wysokość oraz kategoria zagrożenia ludzi. W przypadku zaś budynku PM wymagana klasa odporności pożarowej uzależniona jest od wysokości tego budynku oraz od gęstości obciążenia ogniowego, co przedstawione zostało w tabeli 4.4.
Tab. 4.4. Klasa odporności pożarowej budynku PM
|
Maksymalna gęstość obciążenia ogniowego strefy pożarowej w budynku Q [MJ/m2] |
Budynek o jednej kondygnacji nadziemnej (bez ograniczenia wysokości) |
Budynek wielokondygnacyjny |
|||
|
niski (N) |
średniowysoki (SW) |
wysoki (W) |
wysokościowy (WW) |
||
|
Q ≤ 500 |
„E” |
„D” |
„C” |
„B” |
„B” |
|
500 < Q ≤ 1000 |
„D” |
„D” |
„C” |
„B” |
„B” |
|
1.000 < Q ≤ 2000 |
„C” |
„C” |
„C” |
„B” |
„B” |
|
2.000 < Q ≤ 4000 |
„B” |
„B” |
„B” |
* |
* |
|
Q > 4000 |
„A” |
„A” |
„A” |
* |
* |
* Zgodnie z § 228 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm.) nie mogą występować takie budynki.
Jeżeli natomiast występuje sytuacja, w której część podziemna budynku jest zaliczona do kategorii ZL, to klasę odporności pożarowej budynku ustala się, przyjmując jako liczbę jego kondygnacji lub jako jego wysokość odpowiednio: sumę kondygnacji lub wysokości części podziemnej i nadziemnej, przy czym do tego ustalenia nie bierze się pod uwagę tych części podziemnych budynku, które są oddzielone elementami oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej co najmniej REI120 i mają bezpośrednie wyjścia na zewnątrz. Należy także zaznaczyć, że w budynku wielokondygnacyjnym, którego kondygnacje są zaliczone do różnych kategorii ZL lub PM, klasy odporności pożarowej określa się dla poszczególnych kondygnacji odrębnie, zgodnie z zasadami określonymi w powyższych tabelach. Jednak klasa odporności pożarowej części budynku nie powinna być niższa od klasy odporności pożarowej części budynku położonej nad nią, przy czym dla części podziemnej nie powinna być niższa niż „C”.
W sytuacji gdy w budynku znajdują się pomieszczenia produkcyjne, magazynowe lub techniczne, niepowiązane funkcjonalnie z częścią budynku zaliczoną do kategorii ZL, pomieszczenia te powinny stanowić odrębną strefę pożarową, dla której oddzielnie ustala się klasę odporności pożarowej, zgodnie z zasadami określania klasy odporności pożarowej dla budynków PM, z zastrzeżeniem zasad określania klas odporności pożarowej dla kotłowni, składów paliwa stałego, żużlowni i magazynów oleju opałowego.
Odrębną strefę pożarową powinny stanowić także pomieszczenia, w których są umieszczone przeciwpożarowe zbiorniki wody lub innych środków gaśniczych, pompy wodne instalacji przeciwpożarowych, maszynownie wentylacji do celów przeciwpożarowych oraz rozdzielnie elektryczne, zasilające, niezbędne podczas pożaru instalacje i urządzenia.
Są jednak wyjątki – przedstawione powyżej wymagania dotyczące klasy odporności pożarowej budynków nie dotyczą budynków:
1) do trzech kondygnacji nadziemnych włącznie:
a) mieszkalnych: jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej,
b) mieszkalnych i administracyjnych w gospodarstwach leśnych,
2) wolno stojących do dwóch kondygnacji nadziemnych włącznie:
a) o kubaturze brutto do 1500 m3 przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku,
b) gospodarczych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej oraz w gospodarstwach leśnych,
c) o kubaturze brutto do 1000 m3 przeznaczonych do wykonywania zawodu lub działalności usługowej i handlowej, także z częścią mieszkalną,
3) wolno stojących garaży o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 2.
Wyłączenie tych obiektów z wymagań warunków technicznych ma także podłoże ekonomiczne powiązane ze stosunkowo niewielkim zagrożeniem pożarowym występującym w wymienionych wyżej obiektach.
W budynkach wyposażonych w stałe samoczynne urządzenia gaśnicze wodne, z wyjątkiem budynków ZL II oraz wielokondygnacyjnych budynków wysokich (W) i wysokościowych (WW) dopuszcza się:
1) obniżenie klasy odporności pożarowej budynku o jedną w stosunku do wymaganych,
2) przyjęcie klasy „E” odporności pożarowej dla budynku jednokondygnacyjnego.
Dopuszczalne jest także przyjęcie klasy „E” odporności pożarowej dla jednokondygnacyjnego budynku PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500 MJ/m2, pod warunkiem zastosowania:
1) wszystkich elementów budynku nierozprzestrzeniających ognia,
2) samoczynnych urządzeń oddymiających w strefach pożarowych o powierzchni przekraczającej 1000 m2.
Obniżenie klasy odporności pożarowej budynku w przypadkach, które przedstawiono powyżej, nie zwalnia z zachowania wymaganej pierwotnie klasy odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpożarowego, które określone zostały w tabeli 4.1.
W budynkach zaliczonych do kategorii ZL IV i ZL V klasa odporności ogniowej przegród wewnętrznych oddzielających mieszkania lub samodzielne pomieszczenia mieszkalne od dróg komunikacji ogólnej oraz od innych mieszkań i samodzielnych pomieszczeń mieszkalnych, z zastrzeżeniem wymogów zawartych w tabeli określającej klasy odporności ogniowej dla elementów budowlanych, powinna wynosić co najmniej:
1) dla ścian w budynku:
a) niskim i średniowysokim – E I 30,
b) wysokim i wysokościowym – E I 60,
2) dla stropów w budynku zawierającym 2 mieszkania – R E I 30.
Klasa odporności ogniowej ściany oddzielającej segmenty jednorodzinnych budynków ZL IV (bliźniaczych, szeregowych lub atrialnych) powinna wynosić co najmniej R E I 60.
W mieszkaniach oraz w samodzielnych pomieszczeniach mieszkalnych dopuszcza się wykonywanie ścian wewnętrznych nierozprzestrzeniających ognia, bez wymaganej w tabeli 4.1 klasy odporności ogniowej dla ścian wewnętrznych.
Przekrycie dachu budynku niższego, usytuowanego bliżej niż 8 m lub przyległego do ściany z otworami budynku wyższego – z wyjątkiem przypadków budynków położonych na jednej działce budowlanej, których łączna powierzchnia wewnętrzna nie przekracza najmniejszej dopuszczalnej powierzchni strefy pożarowej wymaganej dla każdego ze znajdujących się na tej działce rodzajów budynków – w pasie o szerokości 8 m od tej ściany powinno być nierozprzestrzeniające ognia, oraz w pasie tym mieć klasę odporności ogniowej co najmniej R 30 dla elementów konstrukcji dachu oraz R E 30 dla przekrycia dachu. Warunki te nie mają zastosowania, jeżeli najbliżej położony otwór w ścianie budynku wyższego znajduje się w odległości nie mniejszej niż 10 m od dachu budynku niższego, a gęstość obciążenia ogniowego w budynku niższym nie przekracza 2000 MJ/m2. Wymogi te odnoszą się również do części niższej budynku, jeżeli część ta stanowi odrębną strefę pożarową. Dopuszcza się także sytuowanie wylotów kanałów wentylacyjnych i spalinowych od urządzeń gazowych oraz rur wentylujących piony kanalizacyjne w części połaci dachu lub stropodachu budynku niższego, usytuowanego bliżej niż 8 m lub przyległego do ściany z otworami budynku wyższego.
Przekrycie dachu o powierzchni większej niż 1000 m2 powinno być nierozprzestrzeniające ognia, a palna izolacja cieplna przekrycia powinna być oddzielona od wnętrza budynku przegrodą o klasie odporności ogniowej nie niższej niż R E 15.
W budynkach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, ZL IV i ZL V poddasze użytkowe przeznaczone na cele mieszkalne lub biurowe powinno być oddzielone od palnej konstrukcji i palnego przekrycia dachu przegrodami o klasie odporności ogniowej:
1) w budynku niskim – E I 30,
2) w budynku średniowysokim i wysokim – E I 60.
Warty uwagi artykuł. Świetne opracowanie interesującego tematu. Pozdrawiam.