Właściwości płyt drewnopochodnych
W drewnianym budownictwie szkieletowym płyty drewnopochodne stosuje się na poszycie podłóg, ścian i połaci dachu.
Podział płyt drewnopochodnych w zależności od rodzaju:
– płyty wiórowe (w tym płyta cementowo-drzazgowa),
– płyty o orientowanych włóknach (OSB),
– płyty pilśniowe (płyta twarda, płyta średnia, płyta miękka),
– płyty pilśniowe o średniej gęstości (MDF) formowane na sucho,
– sklejki (w tym płyta stolarska i płyta laminowana).
Podział płyt drewnopochodnych ze względu na zastosowanie:
– płyty P1 – ogólne zastosowanie w warunkach suchych,
– płyty P2 – ogólne zastosowanie dla meblarstwa,
– płyty P3 – nienośna do zastosowania w warunkach suchych,
– płyty P4 – nośna do zastosowania w warunkach suchych,
– płyty P5 – nośna do zastosowania w warunkach wilgotnych,
– płyty P6 – konstrukcyjna w warunkach suchych,
– płyty P7 – konstrukcyjna w warunkach wilgotnych.
Ze względu na oddziaływanie wilgoci na poszycia stropów, ścian zewnętrznych i połaci dachów, stosuje się płyty wiórowe typu P5, OSB/3 – płyty uodpornione na działanie wilgoci, lub sklejkę posiadającą właściwości wilgociouodpornione.
W przypadku płyt typu P5, występujących na rynku pod nazwami handlowymi, jak np. MFP czy V-100, wymagania określa norma PN-EN 312:2011.
W przypadku płyty OSB wymagania określa norma PN-EN 300-2007, a dla sklejki wodoodpornej – norma PN-EN 314-2:2001.
Właściwości płyt drewnopochodnych do stosowania w budownictwie określa norma PN-EN 13986+A1:2015-06.
Klasyfikację płyt wiórowych przyjmuje się według normy PN-EN 309.
Wytrzymałości charakterystyczne płyt wiórowych przyjmowane do obliczeń statycznych konstrukcji powinny być zgodne z podanymi w normie PN-EN 12369-1-2002.
Płyty wiórowe stosowane na poszycia ścian, stropów i dachów powinny spełniać wymagania normy PN-EN 12871:2013-11.
Tablica 1. Paroprzepuszczalność płyt wiórowych klasy P w zależności od gęstości płyty i warunków wilgotnościowych*)
Gęstość płyty | Paroprzepuszczalność | |
kg/m3 | Warunki wilgotne – µ | Warunki suche – µ |
300 | 10 | 50 |
600 | 15 | 50 |
900 | 20 | 50 |
* według Panel Guide
Tablica 2. Współczynnik Sd płyt wiórowych klasy P średniej gęstości (600 kg/m3) w zależności od warunków wilgotnościowych*)
Grubość płyty |
Paroprzepuszczalność – współczynnik Sd |
|
mm |
Warunki wilgotne |
Warunki suche |
8 |
0,12 |
0,40 |
12 |
0,18 |
0,60 |
22 |
0,33 |
1,10 |
* według Panel Guide
Im współczynnik Sd jest mniejszy, tym przegroda jest bardziej dyfuzyjnie otwarta, tzn. jest mniej paroszczelna.
Płyty wiórowe w stanie zbliżonym do wilgotnego mają dyfuzyjność większą od folii opóźniaczy pary, stąd płyty te można układać po zewnętrznej stronie ścian szkieletowych na styk z termoizolacją. W połaci dachów wymagana jest szczelina wentylacyjna pomiędzy izolacją cieplną a poszyciem dachu z materiałów drewnopochodnych.
Tablica 3. Przewodność cieplna płyt wiórowych w zależności od gęstości płyt*)
Gęstość płyt |
Przewodność cieplna |
kg/m3 | ʎ = W/mK |
300 | 0,07 |
600 | 0,12 |
900 | 0,18 |
* według Panel Guide
Tablica 4. Wilgotność płyt wiórowych w zależności od wilgotności powietrza*)
Wilgotność w temperaturze 20oC | Przybliżona wilgotność równowagowa |
30% | 7% |
65% | 11% |
85% | 15 % |
* według Panel Guide
Przy zmianie wilgotności powietrza wymiary płyt wiórowych ulegają zmianie wskutek pęcznienia lub skurczów, stąd montując płyty na konstrukcji budynku, pomiędzy płytami zachowuje się szczelinę szerokości ok. 3 mm. Powyższe nie dotyczy płyt frezowanych „na pióro i wpust”.
Tablica 5. Zmiana wymiarów płyt wiórowych klasy P przy zmianie wilgotności powietrza o 1%*)
Typ płyty | Klasa płyty | Zmiana wymiarów płyty przy zmianie wilgotności o 1% | ||
Długość – % | Szerokość – % | Grubość – % | ||
Płyty wiórowe | P4 i P6 | 0,05 | 0,05 | 0,7 |
Płyty wiórowe | P5 i P7 | 0,03 | 0,04 | 0,5 |
* według Panel Guide
Klasyfikacja ogniowa płyt wiórowych według Panel Guide:
– B,s2,d0 – dla płyt montowanych na ścianach i dachu,
– Dfl-s1 – dla płyt montowanych na podłodze.
Płyta MFP
Zastosowanie w drewnianym budownictwie szkieletowym – na poszycie podłóg, ścian i połaci dachowych. Ze względu na jednorodną strukturę płyty nie ma wymagań w zakresie jej montażu – prostopadle czy równolegle – w stosunku do słupków ścian, belek stropowych czy krokwi dachowych.
Płyta MFP zaklasyfikowana jest do płyt klasy P jako płyta P5 – płyta nośna do zastosowania w warunkach wilgotnych.
Właściwości płyt wiórowych przedstawione w tablicach 1–5 dotyczą także płyty MFP.
Płyta MFP spełnia wymagania stawiane materiałom przewidzianym do stosowania na zewnętrzne poszycia ścian i dachów oraz na elementy konstrukcyjne wewnątrz pomieszczeń, np. poszycie podłogi, w warunkach wilgotnych.
Płyta spełnia wymagania norm PN-EN 312:2011, PN-EN 12871:2013-11 oraz PN-EN 335:2013-07.
Trudno zapalna płyta – Premium Board Pyroex – klasy B-s2,d0 reakcji na ogień – przeznaczona jest do niekonstrukcyjnych elementów w środowisku suchym dla zastosowania wewnętrznego oraz przy produkcji mebli, które podlegają podwyższonym wymogom co do klasyfikacji ogniowej.
Współczynnik Sd dla płyty MFP wynosi 0,9.
Płyta OSB
Płyta OSB nie jest klasyfikowana jako płyta klasy P. Wymagania dla płyty OSB określa norma PN-EN 300:2007.
Płyta OSB produkowana jest w odmianach:
– OSB/1 – nie posiada właściwości wilgocioodpornych, jest przeznaczona do stosowania we wnętrzach, w warunkach suchych, płyta uniwersalna, nie przenosząca obciążeń;
– OSB/2 – nie posiada właściwości wilgocioodpornych, jest przeznaczona do stosowania w suchych pomieszczeniach, jest płytą mogącą przenosić obciążenia;
– OSB/3 – posiada właściwości wilgocioodporne, jest przeznaczona do stosowania zewnętrznego i w pomieszczeniach o umiarkowanej wilgotności na zewnątrz i wewnątrz, jest płytą konstrukcyjną;
– OSB/4 – posiada właściwości wilgocioodporne, jest płytą konstrukcyjną stosowaną powszechnie do produkcji elementów konstrukcyjnych przenoszących duże obciążenia, np. belek dwuteowych;
– OSB SF-B – płyta niezapalna, przeznaczona do stosowania w obiektach użyteczności publicznej, takich jak szkoły, przedszkola, hale sportowe czy szpitale.
Tablica 6. Paroprzepuszczalność płyt OSB w zależności od warunków wilgotnościowych*)
Gęstość płyty | Paroprzepuszczalność | |
kg/m3 | Warunki wilgotne – µ | Warunki suche – µ |
650 | 30 | 50 |
* według Panel Guide
Dla porównania podajemy dane dotyczące paroprzepuszczalności płyt produkowanych przez KRONOSPAN
Tablica 7. Współczynnik Sd płyt OSB w zależności od warunków wilgotnościowych*)
Grubość płyty | Paroprzepuszczalność – współczynnik Sd | |
mm | Warunki wilgotne | Warunki suche |
8 | 0,24 | 0,40 |
12 | 0,36 | 0,60 |
22 | 0,66 | 1,10 |
* według Panel Guide
Im współczynnik Sd jest mniejszy, tym przegroda jest bardziej dyfuzyjnie otwarta, tzn. jest mniej paroszczelna.
Płyty OSB w stanie zbliżonym do wilgotnego mają dyfuzyjność większą od folii opóźniaczy pary, stąd płyty OSB można układać po zewnętrznej stronie ścian szkieletowych na styk z termoizolacją. W połaci dachu wymagana jest szczelina wentylacyjna pomiędzy izolacją cieplną a poszyciem dachu z materiałów drewnopochodnych.
Tablica 8. Przewodność cieplna płyty OSB*)
Gęstość płyty | Przewodność cieplna |
kg/m3 | ʎ = W/mK |
650 | 0,13 |
* według Panel Guide
Tablica 9. Wilgotność płyty OSB w zależności od wilgotności powietrza
Wilgotność w temperaturze 20oC | Przybliżona wilgotność równowagowa |
30% | 5% |
65% | 10% |
85% | 15 % |
* według Panel Guide
Zastosowanie w drewnianym budownictwie szkieletowym – na poszycie stropów ścian i połaci dachowych stosuje się płytę OSB/3.
Na wewnętrzne powierzchnie ścian można stosować płytę OSB/2.
Ze względu na niejednorodną strukturę płyt OSB, płyty te montuje się prostopadle w stosunku do słupków ścian, belek stropowych czy krokwi dachowych.
Przy zmianie wilgotności powietrza wymiary płyty OSB ulegają zmianie wskutek pęcznienia lub skurczów, stąd montując płyty na konstrukcji budynku, pomiędzy płytami zachowuje się szczelinę szerokości ok. 3 mm. Powyższe nie dotyczy płyt frezowanych „na pióro i wpust”.
Klasyfikacja ogniowa płyt OSB:
– D-s2,d0 – dla płyt montowanych na ścianach i dachu,
– Dfl-s1 – dla płyt montowanych na podłodze.
Dostępna jest niezapalna płyta OSB SF-B, posiadająca klasyfikację ogniową B-s2,d0, przeznaczona do stosowania w obiektach użyteczności publicznej.
Sklejka wodoodporna
Sklejkę stosowaną do konstrukcji drewnianych wykonuje się z drzewa liściastego, zgodnie z normą PN-EN 313-2001 – część 1 i 2, oraz spełniać wymagania norm PN-EN 314-2:2001, PN-EN 315:2001 i PN-EN 636+A1:2015-06. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie sklejki z drewna sosnowego.
Sklejka wodoodporna spełniająca wymagania normy PN-EN 12871:2013-11 może być stosowana na poszycie stropów, ścian i połaci dachowych. Przyjmując grubość sklejki, uwzględnia się miejsce montażu, przenoszone obciążenia i rozstaw elementów konstrukcji.
Grubość sklejki w konstrukcjach drewnianych nie powinna być mniejsza niż:
– 8 mm w elementach konstrukcyjnych,
– 5 mm w okładzinach elementów ściennych (np. pod płyty gipsowo-kartonowe).
Wilgotność sklejki stosowanej w konstrukcjach drewnianych powinna być ustalana w zależności od miejsca oraz zakresu jej stosowania i nie powinna być większa niż 10%. Jednak ostateczna dopuszczalna wilgotność sklejki w poważnym stopniu uzależniona jest od wilgotności powietrza. I tak przy wilgotności powietrza ok. 30% może osiągnąć wilgotność 7%, natomiast przy wilgotności otoczenia ok. 85% – wilgotność 18%.
Tablica 10. Paroprzepuszczalność sklejki w zależności od warunków*)
Paroprzepuszczalność | |
Warunki wilgotne – µ | Warunki suche – µ |
50 – 110 | 150 – 250 |
* według Panel Guide
Paroprzepuszczalność sklejki zależy od gatunku sklejki, gęstości i struktury.
Współczynnik przewodności cieplnej ʎ sklejki zależy od jej gęstości i mieści się w zakresie od 0,09 do 0,24 W/mK. Wartości przewodności cieplnej dla różnych gęstości sklejki podano w treści normy PN-EN 13986+A1:2015-06.
Tablica 11. Wilgotność sklejki w zależności od wilgotności powietrza
Wilgotność w temperaturze 20oC | Przybliżona wilgotność równowagowa |
30% | 7% |
65% | 12% |
85% | 18% |
* według Panel Guide
Tablica 12. Zestawienie wymiarów i grubości płyt
Właściwość | Płyta | ||
MFP | OSB/3 | Sklejka wodoodporna | |
Długość i szerokość – typowe, mm | 2500 x 1250
(2400 x 1200)1) |
2500 x 1250
2070 x 2800 |
2440 x 1220
3050 x 1525 |
Grubość, mm | 10,12, 15, 18, 22, 25 | 10,12, 15, 18, 22, 25 | 8, 10,12, 15, 18, 22, 25 |
1) wymiary płyt wykonywane na zamówienie
Autor: Wojciech Nitka, lipiec 2019 r.
Czy na rynku krajowych/EU jest dostępny jakiś odpowiednik amerykańskiego systemu płyt ZIP?
Pytam ponownie.