Elewacje z drewna
Elewacje drewniane cieszą się coraz większym zainteresowaniem inwestorów, projektantów i firm wykonawczych. Jest to związane z rosnącą popularnością budownictwa drewnianego.
Elewacje z racji swojej funkcji – ochrony budynku przed warunkami atmosferycznymi – powinny zabezpieczać budynek przez penetracją wody z zewnątrz. Jednak z powodu wykonania elewacji z drobnych elementów nie ma gwarancji na zachowanie pełnej szczelności okładziny elewacyjnej. Dlatego szczególnie na budynkach o konstrukcji drewnianej zalecane jest, by dla zapewnienia pełnej szczelności i ochrony budynku przez wilgocią i wiatrem budynek zabezpieczyć membraną wodo- i wiatroszczelną. Jeżeli okładzina elewacyjna montowana jest bezpośrednio na budynku murowanym – dodatkowa membrana jest zbędna.
Fot. 1. Elewacje drewniane na domkach jednorodzinnych
Fot. 2. Elewacje drewniane na budynkach wielorodzinnych
W przypadku podłoży gładkich, np. płytki chodnikowe, odległość od podłoża powinna wynosić min. 30 cm dla elewacji pionowych i min. 15 cm dla elewacji poziomych. Odległość tę można zmniejszyć do min. 15 cm dla elewacji pionowych i min. 5 cm dla elewacji poziomych w przypadku wykonania wokół budynku opaski żwirowej o szer. min. 20 cm. Powyższe zróżnicowanie wynika stąd, iż dolna część deskowania pionowego przy niskich cokołach łatwo ulega zniszczeniu, co pociąga za sobą konieczność wymiany całego deskowania. Przy deskowaniu poziomym zniszczone deski można łatwo wymienić.
W celu niezatrzymywania się wody na dolnej krawędzi desek i ograniczenia podciągania wody deski należy ściąć pod kątem min. 30 stopni w stronę budynku, co ułatwi ściekanie wody opadowej z okładziny.
Rys. 1. Elewacja pozioma
Badania wykazały, że wszelki ostre kanty na deskach elewacyjnych obniżają ich wytrzymałość, gdyż krawędzie te często się łuszczą, co doprowadza do uszkodzenia farby i tym samym umożliwia penetrację wilgoci w głąb deski. Dlatego wszelkie ostre kanty i fazowania proponuje się zastąpić łagodnym zaokrągleniem.
Deski mogą być obustronnie strugane lub z zachowaną zewnętrzną powierzchnią, tzw. prosto spod piły. W taką nieoszlifowaną powierzchnię lepiej penetruje impregnat, tym samym elewacja jest lepiej chroniona przed warunkami atmosferycznymi. Takie elewacje są bardzo popularne w Skandynawii.
Przy montażu desek należy zwracać uwagę, aby były one mocowane stroną dordzeniową (tzw. prawą) na zewnątrz.
Rys. 2. Opisy
4 – elewacja w nakładkę – deska z felcem; 5 – elewacja w nakładkę – deska z felcem; 6 – elewacja na pióro i wpust
Fot. 3. Przykłady gontów elewacyjnych
Warto zauważyć, że elewacja otwarta nie zapewnia ścianie odpowiedniej ochrony przed warunkami atmosferycznymi, a także nie ochroni ściany przed wpływem promieni ultrafioletowych. W przypadku konieczności zabezpieczenia warstw znajdujących się pod elewacją otwartą należy stosować deski ze sfazowanymi częściowo krawędziami wzdłużnymi. Sfazowania powinne być wykonane pod kątem 30 stopni od poziomu. Sfazowane krawędzie wzdłużne umożliwiają maksymalne zbliżenie desek do siebie przy jednoczesnym zachowaniu odstępu między deskami, zapewniając „otwartość” elewacji. Między deskami należy zachować odstęp, tzw. połączenie otwarte w granicach 8–15 mm między sfazowanymi krawędziami desek.
Takie rozwiązanie ma całkowicie ograniczyć wpływ promieni słonecznych np. na folię wiatroizolacyjną, która często, dla ochrony izolacji cieplnej, zakładana jest pod drewnianą okładziną elewacyjną.
Wielu producentów folii wiatroizolacyjnych zaleca ograniczyć szerokość otwartego połączenia do maks. 10 mm, a niektórzy, ze względu na możliwość oddziaływania promieni słonecznych na folię, nie zalecają ich stosowania pod elewacje w systemie „elewacji otwartej”.
Rys. 3. Elewacja pionowa na pióro i wpust Rys. 4. Elewacje pionowa deska na deskę
Rys. 5. Przykładowe rozwiązania deska na deskę
Przy układaniu w nakładkę zarówno dla desek o profilu prostokąta, jak i diagonalnym szerokość desek nie powinna przekraczać 150 mm, a szerokość nakładki powinna wynosić min. 25 mm. Dla desek z felcem nakładkę można zmniejszyć do 15 mm. Między deskami należy zachować 2-mili-metrowy odstęp, który do minimum ograniczy możliwość wypaczenia się desek przy zmiennych warunkach atmosferycznych.
Do montażu desek na pióro i wpust nie należy stosować desek szerszych niż 125 mm, a długość pióra powinna wynosić min. 10 mm. Między deskami należy zachować 2-milimetrowy odstęp, co podobnie jak w przypadku desek z felcem do minimum ograniczy możliwość wypaczenia się pod wpływem warunków atmosferycznych. Zaokrąglone bądź sfazowane krawędzie pozwolą na łatwiejsze odprowadzenie wody z powierzchni okładziny. Deski należy zawsze montować piórem do góry.
W zakresie montażu desek układanych na skos dla połączeń w nakładkę i połączeń na pióro i wpust obowiązują te same zasady co dla desek układanych poziomo.
Deski układane pionowo, w odróżnieniu od układanych poziomo lub skośnie, zwykle wymagają układania na dwóch prostopadłych względem siebie rusztach – pionowym i poziomym. Ruszt pionowy, układany na ścianie w pierwszej kolejności, ma zapewnić prawidłowe przewietrzanie pod okładziną. Ruszt poziomy, mocowany do rusztu pionowego, stanowi podkład pod właściwą drewnianą okładzinę elewacyjną.
Ruszt pionowy nie jest wymagany z systemie deska na deskę, gdzie przewietrzanie zapewnione jest między deskami dolnej warstwy mocowanymi do rusztu poziomego.
Dla systemów w nakładkę i połączenia na pióro i wpust podczas montażu obowiązują podobne zasady co dla desek układanych poziomo.
Montaż elewacji deska na deskę możliwy jest w trzech wariantach: deski dolnej i wierzchniej warstwy są jednakowej szerokości; dolna deska jest węższa od wierzchniej i na odwrót – dolna deska jest szersza od wierzchniej. Deski dolnej warstwy montuje się w takim rozstawie, by deska górnej warstwy nakładała się na dwie sąsiednie deski z min. 20-milimetrowym zakładem na każdej desce. Należy jednak pamiętać, aby jeden gwóźdź przechodził przez jedną deskę, co jest podstawową zasadą montażu drewnianych okładzin zewnętrznych. Dzięki takiemu mocowaniu deski mają możliwość kurczenia się podczas wysychania i rozszerzania się przy zawilgoceniu.
W systemie tym ważne jest, by deski dolnej warstwy były układane powierzchnią dordzeniową (prawą) do budynku, a w warstwie górnej odwrotnie – powierzchnią dordzeniową na zewnątrz.
Gonty elewacyjne nie są popularną okładziną elewacyjną w naszym kraju.
Gwoździe należy wbijać w odległości nie mniejszej niż 15 mm od krawędzi deski i min. 20 mm od końca deski. Wbijanie ich w mniejszych odległościach grozi pęknięciem deski. W przypadku desek łączonych na pióro i wpust nie zaleca się wbijania gwoździ we wpust z powodu możliwości uszkodzenia deski.
Deski o szerokości powyżej 100 mm powinny być mocowane na dwa gwoździe na szerokości deski. Zaleca się, aby gwoździe, jeżeli to możliwe, wbijane były w odległości jednej czwartej od krawędzi. W przypadku mocowania w systemie deska na deskę należy zwrócić uwagę, by gwóźdź mocujący górną deskę nie przechodził przez deską dolną. Powyższe przeczyłoby zasadzie, że jeden gwóźdź mocuje tylko jedną deskę.
Inną metodą mocowania okładziny z drewna twardego są różne systemy rusztów ze stali nierdzewnej. Ogrom rozwiązań nie pozwala na przedstawienie ich w jednym artykule.
Rozstaw elementów rusztu nie powinien przekraczać osiowo 600 mm dla desek układanych poziomo lub skośnie. Natomiast dla desek montowanych pionowo rozstaw elementów rusztu nie powinien być większy niż 400 mm osiowo. Powyższe dotyczy desek elewacyjnych o wilgotności poniżej 19%. W przypadku stosowania desek o wilgotności powyżej 19% (drewno niesuszone) maksymalny rozstaw elementów rusztu dla desek układanych poziomo, skośnie czy pionowo wynosi 400 mm. Elementy rusztu powinny posiadać przekrój nie mniejszy niż 38 x 38 mm.
Do mocowania rusztu należy stosować gwoździe o długości min. dwuipółkrotnej grubości rusztu lub śruby o długości min. dwukrotnej grubości rusztu.
Szczelina wentylacyjna powinna mieć grubość większą niż 19 mm, niemniej grubość ta w dużym stopniu uzależniona jest od grubości zastosowanego rusztu. Szczelina wentylacyjna zarówno w dolnej, jak i górnej części powinna być zabezpieczona siatką zapewniającą ochronę budynku przed owadami, które pod okładziną drewnianą znajdują miejsce na budowanie gniazd, a także dla ochrony budynku przed gryzoniami. Oczka siatki należy tak dobrać, żeby nie ograniczały przepływu powietrza.
Fot. 8. Montaż elewacji do gruntu czy posadzki balkonu naraża elewację na szybką destrukcję przez działanie śniegu i wód opadowych
Niektóre rodzaje drewna stosowane na okładziny elewacyjne
Thermodrewno jest produktem wtórnym – drewno podgrzewane jest do temperatury co najmniej 180oC i jednocześnie zabezpieczane za pomocą pary. Ma dużą odporność na działanie większości grzybów powodujących rozkład drewna.
Wojciech Nitka – Centrum Budownictwa Drewnianego
Dzięki za to, zawsze mi się podobały domy z drewna, I interesowało mnie to jak one są robione i z czego :P
Świetny blog, widzę po postach, ze myślimy o życiu podobnie:)
Brawo gratulacje dla autora.
Czy mogę prosić o wyjaśnienie dlaczego rozstaw rusztu pod deskę pionową jest zalecany 400mm a pod poziomą więcej?
Wydaje mi sìę że z racji że deska pionowa po prostu wisi to obciążenia na nią działają w jednej osi i powinny wytężać ją mniej. Spodziewał bym się więc zalecenia odwrotnego – czyli rozstaw dla pionu większy.
Bardzo proszę o wyjaśnienie.
Chyba nie do końca przeczytałeś ze zrozumieniem>
„Rozstaw elementów rusztu nie powinien przekraczać osiowo 600 mm dla desek układanych poziomo lub skośnie. Natomiast dla desek montowanych pionowo rozstaw elementów rusztu nie powinien być większy niż 400 mm osiowo. Powyższe dotyczy desek elewacyjnych o wilgotności poniżej 19%. W przypadku stosowania desek o wilgotności powyżej 19% (drewno niesuszone) maksymalny rozstaw elementów rusztu dla desek układanych poziomo, skośnie czy pionowo wynosi 400 mm. Elementy rusztu powinny posiadać przekrój nie mniejszy niż 38 x 38 mm.”
Jak w elewacjach drewnianych, z dodatkową warstwą ocieplenia na zewnątrz zabezpieczać otwory okienne, zwłaszcza dolną, parapetową część przed dostawaniem się wody pod elewację? Stosuje się jakiś specjalny system izolacji? Papa? Folia? Byłbym bardzo wdzięczny za podpowiedź.
Wejedź na stronę https://www.tdca.org.uk/timber-cladding/
Wrzuć też w Google hasło „Detail of window in horizontal boarding” dla elewacji poziomej lub „Detail of window in vertical boarding” dla elewacji pionowej.
Ale najlepszym rozwiązaniem jest jest założenie parapetu zewnętrznego, np. z blachy.
Bardzo dziękuję.