Podwalina, frez wzdłużny, uszczelnienie, nacięcie kontrolowane

Poniższe uwagi dotyczą ścian z bali drewnianych okrągłych, toczonych. Nie dotyczą bali prostokątnych.

Ściana z bali

Ściana z bali to zestaw bali, układanych poziomo jeden na drugim, dopasowanych względem siebie, poprzez fryz wzdłużny, z połączeniami w węgłach na zamki.

Maszynowe toczenie, nadaje balom regularny, cylindryczny kształt, gwarantujący dopasowanie bali względem siebie, zapewniając pionowość ściany. Gwarantuje także pełne dopasowanie zamków w węgłów łączących ściany.

Bal podwalinowy

Bal podwalinowy czyli podwalina ściany to pierwsza warstwa bali układana na fundamencie. Stanowi podstawę dla montażu ściany.

Podwalina, w zależności od układu ścian, wykonane są z 1/2 grubości bala lub z bala o pełnej średnicy, ściętego na płask w jego dolnej części.  Są kotwione do posadowienia by przenieść siły związane z warunkami atmosferycznymi. Liczba i rodzaj kotwienia zależy od lokalnych warunków gruntowych i obliczeń konstrukcyjnych.

      

Montaż podwalin pod pod ściany z bali

 Bale podwalinowe są zakładane minimum 30 cm nad gruntem, co ogranicza narażanie podwaliny na korozją biologiczną spowodowaną rozpryskującym się deszczem czy zaspami śnieżnymi.

Podwalina nie ma bezpośredniej styczności z posadowieniem. Założona izolacja przeciwwilgociowa, np. z papy, folii budowlanej chroni bale przed wilgocią.

Dobre posadowienie, zapewniające stabilność budynku i szczelność ściany gwarantuje równa i gładka powierzchnia dolnej części podwaliny.

Podwaliny zakłada się na ciągłej warstwie izolacji przeciwwilgociowej i warstwie izolacji na przenikanie powietrza.

Miękkie uszczelki zapewniają skuteczną zaporę przed przewiewaniem. Tego typu materiały mają odpowiednią grubość, aby skutecznie zniwelować nierówności korony ściany lub płyty fundamentowej. Dla zapewniana pełnej izolacji na przenikania powietrza, oprócz właściwej izolacja, stosuje się dodatkowe uszczelki po obu stronach podwaliny.

Przed oddziaływaniem warunków atmosferycznych podwalinę chroni obróbka blacharska w postaci okapnika odprowadzającego wodę opadową poza obrys posadowienia budynku. Dla zapewniania pełnej ochrony podwaliny blacha zostaje wcięta w podwalinę z zachowaniem odpowiedniego spadku.

W przypadku nadwieszenia podwaliny poza obręb posadowienia, skuteczną metodą odprowadzenia wody poza obręb budynku jest podcięcie lub wyprofilowanie  spodu belki podwalinowej w formie kapinosu.

Kapinos skutecznie zabezpiecza podwalinę przez spływająca wodą opadową i odprowadza wody poza obręb fundamentu.

Frez wzdłużny

Frez wzdłużny to podcięcie bala w jego dolnej części. W literaturze podcięcie to określane jest także jako  ‘’frez podłużny’’, ‘’wzdłużne wcięcie’’, ‘’karb” czy też ‘’szwedzki karb’’. Frez wzdłużny wykonuje się w każdym balu stosowanym do wznoszenia ściany. Frez zapewnia odpowiednie spasowanie leżących na siebie bali.

Podcięciu frezu wzdłużnego wycinane jest w formie półkolistej o promieniu mniejszym niż średnica bala, dzięki czemu bal położony powyżej przylega do bala położonego poniżej tylko krawędziami, zapewniając szczelności połączenia i odprowadzenie wody opadowej na niżej położony bal.

Przy takim podcięciu powierzchnia wewnętrzna fryzu nie przylega do niżej położonego bala, zapewniając przestrzeń dla izolacji na przenikanie powietrza, uszczelek a także peszli dla instalacji elektrycznej, itp.

           

Frez wzdłużny

Maksymalna szerokość frezu wzdłużnego nie przekracza połowy średnicy bala. Szersze frezy mogą powodować spękania bali co w konsekwencji może doprowadzić do obniżenia ich wytrzymałości. Określenie ‘’szerokość’’ oznacza wymiar poziomy mierzony od zewnętrznego brzegu nacięcia do brzegu nacięcia wewnętrznego.

Szerokość fryzu jest na tyle wystarczająca by nawet po wyschnięciu, spękaniu, skręceniu czy po procesie osiadania bali zapewnić właściwą szczelność połączenia powstrzymującą migrację opadów atmosferycznych pomiędzy bale.

Dopuszczalna wysokość frezu nie przekracza jednej czwartej średnicy bala.

Frez wzdłużny wykonywany jest na całej długości bala.

Gdy ściana z bali jest przegrodą zewnętrzną, tj. oddzielającą przestrzeń ogrzewaną od nie ogrzewanej, wewnątrz frezu zakłada się uszczelnienia przeciw migracji wilgoci i przenikaniu powietrza. Samo przyleganie krawędzi bala górnego do bala dolnego, nawet bardzo ścisłe, nie jest wystarczająco szczelne aby powstrzymać infiltrację pary wodnej i powietrza.

Wełna szklana, mineralna, owcza lub inne materiały użyte do wypełniania wolnych przestrzeni fryzu nie stanowią skutecznej zapory dla infiltracji powietrza czy pary wodnej. Nie nadają się zatem do zastosowania jako skuteczne uszczelnienie. Ponadto niektóre z tych materiałów mają właściwości higroskopijne, tj. pochłaniają i zatrzymują wodę w sobie, co w konsekwencji może przyczynić się do korozji biologicznej bali.

        

Przykład  właściwej uszczelki zapewniającej pełną szczelność ściany z bali – zdjęcia – www.stilopolska.pl 

Skuteczną zaporą dla infiltracji powietrza czy pary wodnej, a także ochronę przed insektami zapewniają uszczelki lub odpowiednie kity założone na całej długości połączeń bali. Tak uszczelki jak i kity zakłada się wewnątrz frezu wzdłużnego – tak po stronie wewnętrznej jak i po stronie zewnętrznej ściany.

Uszczelki mogą mieć różne średnice i przekroje. Mogą być też wykonane z różnego rodzaju materiału: np. gąbki z zamkniętymi komórkami lub gumowe z zawartością silikonu, syntetycznego kauczuku lub wieloma naturalnymi i syntetycznymi składnikami.

Izolacja na przenikanie wilgoci i powietrza oraz uszczelki założone we fryzie, tak po wewnętrznej jaki i zewnętrznej stronie fryzu, będące pod naciskiem bali, zapewniają pełną szczelność przegrody.

Najlepsze uszczelnienie uzyskuje się, gdy uszczelki są ściśnięte pomiędzy dwoma sąsiadującymi balami. Prawidłowo zamocowane uszczelki nie powinny być widoczne na powierzchni ściany.

Obie uszczelki, wewnętrzna i zewnętrzna, przeciwdziałają infiltracji wilgoci i powietrza.

Zewnętrzna uszczelka zatrzymuje napływ wód opadowych (deszcz i śnieg). Uszczelka wewnętrzna chroni wnętrze bala przed parą wodną, powstałą podczas użytkowania pomieszczenia, gdzie para wodna mogłaby się skroplić lub nawet zamarznąć.

      

Montaż uszczelnienia bali – zdjęcia – www.stilopolska.pl

Nie ma specjalnych wymagań co do zastosowania materiału na uszczelnienie bali przed warunkami atmosferycznymi. Wykonawcy mogą stosować różne typy uszczelnień, uszczelek czy kitów, ale mają obowiązek upewnienia się, że użyty materiał będzie skutecznie izolował i chronił wnętrze frezu wzdłużnego przed wnikaniem wilgoci i przenikaniem powietrza.

Frezy wzdłużne są tak profilowane by w żadnym stopniu nie zatrzymywały i magazynowały wody ale kierowały wodę na zewnątrz od konstrukcji ściany. Jest to szczególnie ważne gdy nie stosuje się uszczelek zabezpieczających przed migracją opadów atmosferycznych. Rozwiązaniem w tym zakresie może być węgieł tzw. węgieł ‘’samoodpływowy’’ zapewniający swobodny spływ wody na niżej położone bale.

Gdy ściana nie jest wystawiona na działanie warunków atmosferycznych, uszczelki pełnią rolę izolacji akustycznej, optycznej czy też cieplnej. W takim przypadku ale nie wymaga się od nich funkcji izolacji przeciwwilgociowej czy na przenikanie powietrza.

Nacięcie kontrolowane

Nacięcie kontrolowane, to nacięcie wzdłużne w górnej części bala mające na celu ograniczenie pękania bala podczas jego wysychania. Nacięcie kontrolowane wykonuje się na balach „zielonych”, tzn. balach o zwiększonej wilgotności – powyżej 19%.

Nacięcia nie wykonuje się na balach sezonowanych lub suszonych komorowo.

Nacięcie kontrolowane wykonuje się na głębokość co najmniej jednej czwartej ale nie więcej niż połowę średnicy bala,

Po wycięciu frezu wzdłużnego i nacięcia kontrolowanego, co  najmniej połowa średnicy bala pozostaje nienaruszona. Przekroczenie naruszenia bala więcej niż połowa średnicy bala, powoduje znaczące osłabienie bala.

        

Bale z nacięciami kontrolowanymi

Podczas naturalnego procesu wysychania, bale ‘’zielone’’, tj. bale o wilgotności powyżej 19%, mają tendencję do niekontrolowanych spękań. Spękania powstają głównie w miejscach, które są bliżej rdzenia bala.

Nacięcie kontrolowane jest skutecznym sposobem na kontrolę lokalizacji spękań: główne pęknięcie powstają w miejscu nacięcia. Podczas wysychania szczelina nacięcia poszerza się i krawędzie nacięcia oddalają się od siebie.

Niewielkie spękania wtórne powstają w balach w trakcie użytkowania. Nacięcie kontrolowane nie ma na to zjawisko wpływu. Nie jest znany żaden skuteczny sposób działania, żeby zmniejszyć ilość lub wyeliminować powstawanie spękań wtórnych.

Ponieważ nacięcie kontrolowane nie jest samoodpływowe i może zatrzymywać w swym wnętrzu wodę, jest zabezpieczone przed warunkami atmosferycznymi, schowane pod frezem wzdłużnym, wewnętrznymi uszczelkami i krawędziami bale leżącego powyżej.

Nacięcie kontrolowane nie jest widoczne w ukończonej ścianie.

W zależności od miejsca usytuowania bala, nacięcie kontrolowane jest ciągłe na całej długości bala lub zaczyna się ok. 25 cm od końca bala. Nacięcie nie dochodzi do otworów (okien, drzwi, przejść) w ścianach, a także do końców ostatków gdzie byłyby widoczne.

Nacięcia kontrolowanego nie wymagają bale podwalinowe, gdyż przepołowione wzdłuż bale, nie mają rdzenia, zwykle też nie mają spękań.

Nacięcia kontrolowanego nie wykonuje się ostatkach. Skierowane ku górze nacięcie może zatrzymywać wodę, śnieg czy lód co przyczynić może się do degradacji biologicznej bala. Frezy wzdłużne ostatków, zwykle nie są dokładnie pasowane, nie mają wewnątrz uszczelek, przez co nie stanowią ochrony dla nacięcia kontrolowanego przed napływem wody.

 

Wojciech Nitka, lipiec 2017 r.

 

Możesz również polubić…

1 Odpowiedź

  1. Felek pisze:

    Efekt dobrej roboty widać i można się sporo dowiedzieć na temat uszczelniania bali!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

1 × dwa =